22 jaar was ik toen de film Into the wild in de bioscoop verscheen. Zo oud als het hoofdpersonage Christopher (Chris) McCandless die al zijn bezittingen achterliet om een lange tocht te maken doorheen Noord-Amerika, met als ultieme bestemming de wildernis van Alaska. Hier wou hij voor lange tijd overleven, voornamelijk van hetgeen het land te bieden had.
Aangezien dit geen boek- of filmrecensie is, ga ik niet verder uitwijden over het verhaal van McCandless. Wat is dit wel? Iets dat ik zo graag wou neertypen omdat het gewoon ongelooflijk is hoe een film en een boek iemand zo kunnen beroeren. Zowel de zoekende jongvolwassene van 15 jaar geleden, als de nu iets rustiger geworden 36-jarige mama.
Het verhaal over Chris McCandless, de tocht die hij maakte, de manier waarop hij naar het leven en de maatschappij keek en hoe hij uiteindelijk gestorven is, hebben mij voor het eerst geraakt als jonge twintiger. Ongetwijfeld ben ik daar niet de enige in. (Denk maar aan Tom Waes die in 2015 voor zijn programma naar Alaska trok om the magic bus met eigen ogen te zien.)
Toen de film afgelopen was, zaten Ben (toen mijn lief, nu mijn man) en ik aan de zetel genageld. We konden bijna niet geloven dat dit echt gebeurd was. Hoe kon die jonge, gezonde jongeman vol idealen zo aan zijn einde komen? Ik was verbouwereerd. Toen de shock van zijn tragisch einde vervaagde, voelde ik me nog het meest van al geïnspireerd door Christophers manier van denken. Bovendien werd ik verliefd op de bijhorende muziek van Eddie Vedder. Sommige dingen die hij zong, resoneerden enorm. Ze kwamen binnen en raakten mijn ziel. Zowel McCandless als Vedder verwoordden wat ik zelf reeds langere tijd aanvoelde…
Studeren? - Mijn eigen weg en keuzes die anders waren
Society, have mercy on me
I hope you're not angry if I disagree
Society, crazy indeed
I hope you're not lonely
Without me
Ik heb me als kind altijd raar gevoeld. Van zodra ik de deur uitstapte van mijn ouderlijk huis, was ik de vreemde eend in de bijt. Op school, bij leeftijdsgenoten, op familiefeesten, … Ik heb echter nooit kunnen benoemen waarom. Tot ik door Into the wild besefte dat ik het niet eens was met vele dingen die door de meerderheid als normaal gezien werden. Ik was anders. (Intussen heb ik geleerd dat ik hoogsensitief ben en heeft dat ‘anders zijn’ ook een naam gekregen.)
In mij voelde ik al langer een onweerstaanbaar verlangen om mijn eigen weg te zoeken en niet het standaard pad te volgen: school, verder studeren (liefst aan de universiteit), werken (liefst als ingenieur of dokter en zo veel mogelijk geld verdienen). Zo koos ik er na de middelbare school voor om geen universitaire opleiding te starten. Ik ging ‘maar’ een bacheloropleiding doen en kreeg daar best wel wat commentaar op, vooral van enkele leerkrachten. Eén leerkracht bood zelfs aan mijn universitaire studies te betalen in de overtuiging dat mijn keuze gemaakt was vanuit geldgebrek. (Om maar even aan te tonen hoe vreemd men mijn keuze toen vond.)
Drie jaar later had ik een eerste diploma op zak, maar weinig zin om te gaan werken. Vele collega’s in de sociale sector leken de druk te voelen om te presteren met beperkte middelen, de lange wachtlijsten, … en leden daaronder. Ik kwam weinig gepassioneerde, positieve mensen tegen. Dus besloot ik nog een Bachelor te behalen en het even bij studeren te houden. Nog eens twee jaar later was de situatie nog steeds hetzelfde. Ik voelde mij op geen enkele stage-/werkplek thuis en raakte gedemotiveerd. Met tegenzin begon ik toch te solliciteren.
Werken? - Nog meer keuzes die niet zo mainstream waren
Eén jaar na het zien van de film had ik dus een Bachelor Toegepaste Psychologie en een Bachelor Orthopedagogie op zak. Waw! Toch voelde ik me leeg en radeloos. Dit kon niet de bedoeling zijn. Vervolgens besloot ik mijn zoektocht naar werk te staken en een sabbatjaar te nemen.
Eigenlijk ben ik Toegepaste Psychologie gaan studeren omdat ik psychotherapeute wou worden. In mijn ogen moest ik eerst een diploma behalen en jaren ervaring opdoen vooraleer ik werk kon maken van mijn eigenlijke droom. Ik besefte gelukkig dat dit een misvatting was. Waarom wachten? Na mijn sabatjaar begon ik aan een therapie-opleiding, deed mijn stage bij een zelfstandige psychotherapeute én bij Tejo (Therapeuten voor Jongeren). Op die laatste plaats ben ik blijven werken. Ik voelde mij er helemaal thuis. Een verademing!
Jaren heb ik op Tejo jongeren en kinderen geholpen, gratis. Ik gaf therapie, maar op vrijwillige basis. Zo kon ik mijn steentje bijdragen aan de maatschappij terwijl mijn man voldoende centjes verdiende voor ons beiden. Hier was ik omringd door vrijwilligers die gelijkaardig in elkaar zaten en dat voelde ik. Ik heb er bijgeleerd, ervaring opgedaan, opleidingen kunnen volgen en mooie mensen leren kennen. Een bijzondere plek die ik altijd zal koesteren.
Toen ik mama werd van ons tweede kindje in 2016 en mijn zoontje datzelfde jaar ASS bleek te hebben, ben ik definitief bij Tejo gestopt. Mijn aandacht ging vanaf dat moment onverdeeld naar mijn kindjes. Thuismama worden was nog een ‘niet zo standaard’ beslissing en vaak had ik het gevoel mij te moeten verdedigen. Misschien nog het meest van al tegenover mezelf. Pas toen ik de klik maakte dat vrouwen gestreden hebben, niet om te werken op zich maar om de keuze te hebben, vond ik eindelijk gemoedsrust.
(Intussen heb ik terug werkkriebels, maar het is nog zoeken naar een manier om geld te verdienen en toch trouw te blijven aan mezelf en bepaalde idealen. Maar dat even terzijde.)
De wil om je eigen keuzes te maken
We gaan even terug naar de jongvolwassen Ann, die net haar middelbare studies had afgerond. Wat ik eveneens bij McCandless herken, is de wil om zijn eigen keuzes te maken en de boosheid naar zijn ouders toe. In het geval van Christopher voornamelijk t.o.v. zijn vader, die best wel dominant was. Er werd van hem verwacht dat hij aan de universiteit ging studeren en een goedbetaalde job zou zoeken. Twee dingen die voor mijn moeke ook belangrijk waren. En studeren, ja, dat kon ik, maar tegen mijn 18de was ik best al schoolmoe. Naar de universiteit gaan, zag ik dus niet meer zitten. Ook al zei mijn moeder dat het niet zo was, goed de kost verdienen en aanzien waren voor haar belangrijk. Ik zie haar ogen nog blinken op het moment dat ze vertelde dat één van mijn nichten voor dokter ging studeren. (Waw, dokter!) Die fonkeling heeft ze nooit gehad bij mijn opleiding of verhalen over mijn werk op Tejo.
Ook al voelde ik dat er bepaalde dingen van mij verwacht werden, trouw blijven aan mezelf was belangrijker. Al ben ik dat pas echt beginnen doen vanaf mijn 18 jaar. Daarvoor heb ik vaak mijn eigen verlangen toch opzij gezet. Ik ging naar de middelbare school waar ik niet naartoe wou, maar naartoe moest (mijn vriendinnen gingen naar een andere school). Ik ging Latijnse doen omdat ik verstandig was en dan hoorde je dat te volgen. Ik had geen buitenschoolse activiteiten want mijn moeder kon me nergens naartoe brengen of ze vielen op een zaterdag (de dag dat ik standaard naar mijn vader moest).
Zo heb ik er veel spijt van dat ik als kind niet naar de tekenschool kon/mocht gaan en dat mijn creatieve kant zich niet verder heeft kunnen ontwikkelen op jonge leeftijd. Ik weet het, het is nooit te laat, maar intussen heb ik ook niet meer het gevoel dat mijn pad daar nog ligt. Een schilder- en/of schrijfcursus volgen, dat nog wel, maar ik zou niet meer kunnen aarden in eender welke academie. Zelfs niet als daar 'kunst' voor staat.
Het niet kunnen volgen van mijn eigen interesses en niet mee mogen kiezen over mijn eigen leven, gaf me een erg boos gevoel. Ik heb mijn moeder dit lange tijd kwalijk genomen. Als volwassen vrouw weet ik intussen wel beter. Je wordt milder en ziet ook het grotere plaatje (ik denk bijvoorbeeld aan de tijdsgeest die toen nog heel anders was en bepaalde beslissingen van de rechtbank waar mijn moeder niet onderuit kon, of hoe hard ze werkte om ons een dak boven ons hoofd te geven en alles wat we nodig hadden). Ik zie zelfs het voordeel van die boosheid die mij later de kracht gaf om vooral koppig mijn eigen ding te doen.
Jammer dat McCandless nooit oud genoeg geworden is om dat punt te bereiken.
Geld en spullen zijn niet zo belangrijk: een eenvoudig leven
Oh, it's a mystery to me
We have a greed, with which we have agreed
And you think you have to want more than you need
Until you have it all you won't be free
(Society - Eddie Vedder)
Zelf ben ik grootgebracht met het idee dat mooie spullen en veel geld voor geluk zouden zorgen. Twee dingen die mijn moeder toch wel belangrijk vond. (Net zoals vele anderen.) Toen ik 20 jaar oud was, stierf de pastoor waarbij we gedurende mijn jeugd hebben gewoond. Naast een (groot)vaderfiguur verloor ik mijn dak boven het hoofd (we mochten niet in de pastorij blijven). Mijn moeder ging bij mijn jongste broer wonen en ik verhuisde tijdelijk naar het ouderlijk huis van mijn toen nog lief/nu man. Al snel verlangden we naar een eigen plekje en ongeveer anderhalf jaar later gingen we alleen wonen. We huurden een klein huisje in het bos met een beperkt budget en waren erg tevreden. Op mijn eigen benen staande leerde ik dat geld en spullen mij niet gelukkig zouden maken. Ik genoot van onze vrijheid, de liefde en de natuur.
Twee jaar later studeerden we af en de wederhelft mocht meteen op een baggerschip beginnen werken. Ons budget werd groter, maar we bleven eenvoudig leven. Nooit hebben wij veel uitgegeven aan spulletjes. Voor ons niet de nieuwste auto, tv of GSM. Ervaringen (lees: reizen) zijn voor ons altijd belangrijker geweest. We spaarden een tijdje en van zodra we genoeg geld hadden, sprongen we op de motor of in het vliegtuig naar bestemmingen dichter bij huis of lekker ver weg.
Maar daarover zo meteen meer.
Nu ik ouder geworden ben, zijn liefde, rust, tijd en een goede gezondheid mijn kostbaarheden in het leven. Dat verklaart ook waarom ik er geen probleem mee heb om zelf geen geld te verdienen, zo lang we met één inkomen genoeg hebben. Hetgeen echt belangrijk is in het leven, kan ik toch niet met extra centen kopen.
Ah, empty pockets will
Allow a greater sense of wealth
Ervaringen zijn belangrijker: reizen
Net zoals McCandless had ik als jongvolwassene het verlangen om een stukje van de wereld te zien. Zelf voelde ik me in mijn jeugd nogal opgesloten. We gingen niet echt op reis of op uitstap. Dus toen ik als tiener een lief had (ik heb het hier trouwens weer over de kerel die nu mijn man is) die enorm van reizen hield en dat ook vaak gedaan had met zijn ouders, ging er een hele nieuwe wereld voor me open. We waren 17 en 18 jaar oud toen Ben en ik naar Malta op reis vertrokken. Een beetje gek, mijn man had daarvoor zelfs nog de toestemming van zijn ouders nodig. Daar zaten we dan op de bus, tussen allemaal veel oudere mensen. We hadden zelf nog geen rijbewijs dus moest het zo maar.
Gelukkig had de wederhelft al snel zijn motorrijbewijs en sindsdien konden we samen op zijn stalen ros Europa verkennen: Polen, Tsjechië, Italië, Duitsland, Frankrijk, Luxemburg, Denemarken… Ik ga er vast enkele vergeten zijn; we hebben heel wat plekken gezien en bezocht. We hadden niet meer nodig dan elkaar, de motor en onze tent.
Toen we afstudeerden trokken we voor het eerst verder weg: met het vliegtuig naar Amerika. Vier weken rondrijden in het mooie westen. Om de ervaring helemaal compleet te maken, zijn we in Las Vegas getrouwd! Daar gingen onze spaarcenten, maar dat vonden we niet erg. Sparen en die centen gebruiken voor reizen; dat maakte ons gelukkig.
(Ik heb nog mooie herinneringen aan onze reizen in combinatie met de muziek van Into the wild, de CD die altijd met ons meeging. Zo reden we tijdens onze roadtrip aan de westkust van de USA met onze huurauto in Dixie National Forest rond.
The Wolf van Eddie Vedder speelde op de achtergrond. De natuur rond ons was adembenemend. Plots zagen we een coyote wandelen langs de kant van de weg. Even keek hij naar ons en toen liep hij rustig verder. Zowel Ben en ik waren diep onder de indruk. Gek hoe de details van dat ogenblik me zo zijn bijgebleven.)
Persoonlijke groei: in therapie gaan en natuurlijk bevallen
Gonna rise up
Find my direction magnetically
Gonna rise up
Throw down my ace in the hole
Als 17-jarige ging ik in 2002 voor het eerst in therapie. Ik had een aantal dingen meegemaakt die ik alleen niet verwerkt kreeg en besloot hulp te zoeken. (Mijn moeder geloofde toen nog dat alleen ‘gekken’ naar een psycholoog gingen dus ook hier heb ik weer even lekker mijn eigen ding moeten doen en haar mening opzij moeten zetten.) Naar mijn gevoel is toen hoofdstuk één in mijn boek ‘persoonlijke groei’ gestart. In therapie zijn was ook leuk voor mij. Ik had een fijne therapeute waar ik alles tegen kon vertellen en waarmee ik leerrijke oefeningen deed. (Zij inspireerde me trouwens om hetzelfde te willen doen voor anderen. Vandaar mijn studiekeuze.)
Na enkele jaren staakte ik mijn eigen begeleiding en hobbelde alleen verder. Rise is altijd een liedje geweest dat me hoop gaf; ik zou er wel komen, ook in mijn eentje. Pas in 2017 zou ik de draad van mijn persoonlijk therapeutisch proces weer oppikken door een wel heel bijzondere gebeurtenis. In 2016 ben ik namelijk natuurlijk bevallen van mijn dochtertje Enya. Samen met haar leek er een hele vloed aan gevoelens en ervaringen uit mijn leven tot dan toe los te komen. Aanvankelijk kwam ik in een burn-out terecht omdat ik er totaal fout mee omging, maar nadien is er een leerproces op gang gekomen waardoor ik me nu sterker voel dan ooit.
In de film zei McCandless iets dat me als twintiger niet was opgevallen, maar toen ik Into the wild afgelopen winter opnieuw zag, wist ik wat hij bedoelde:
I read somewhere
how important it is in life
not necessarily to be strong
but to feel strong,
to measure yourself
at least once.
Ik weet niet waarom, maar lange tijd voelde ik me oncomfortabel bij oncomfortabele omstandigheden: pijn, koude, nat, honger, ziekte… Bij pijn of ziekte kon ik niet snel genoeg medicatie nemen. Koude? Ik zeurde tot ik ergens lekker kon opwarmen. Honger? Wat een vervelend gevoel! Dit is pas veranderd na mijn natuurlijke bevalling. Ik herinner me nog een gesprek met de vroedvrouw over bevallen en wat voor een bijzondere ervaring dit kan zijn voor de moeder als ze beslist dit te doen zonder ruggenprik. De pijn niet verdoven, maar omhelzen. Ermee omgaan, erdoor gaan. Volgens haar kon dit heel wat teweeg brengen. Ze had gelijk. En Christopher McCandless ook.
Verbondenheid: met de natuur, onszelf en gelijkgestemde zielen
Zowel in het boek als in de film werden duidelijk dan McCandless van de natuur hield en genoot van zijn eenvoudig leven en zijn tijd alleen.
Ik ben altijd een natuurmens geweest. Als kind woonde ik in een stad, maar we hadden een grote tuin vol bomen. Na school ging ik vaak buiten zitten (of liggen) en keek naar de wolken, de bomen, de beestjes… Het geluid van blaadjes die ruisden door de wind bracht mijn ziel tot rust.
Later genoot ik van de tijd dat mijn man en ik samen in ons huisje in het bos woonden (rustig en afgelegen). Op reis deden we niet liever dan kamperen of de natuur intrekken. Nu hebben we een huis dat een steenworp van het bos verwijderd ligt waar ik met plezier van tijd tot tijd ga wandelen en een moestuin waarin ik graag mijn handen vuilmaak om lekker te aarden. Daarnaast ben ik blij met het thuismama zijn en de tijd die ik tussendoor heb om even tot mezelf te komen. Om maar te zeggen dat ik eveneens een natuurliefhebbende loner ben. Al herken ik daarnaast het verlangen bij McCandless en mezelf om me op tijd en stond te omringen met gelijkgestemde zielen.
De laatste tijd denk ik nog verder na.
Hoe belangrijk die verbinding met de natuur is voor de mens om echt oprecht gelukkig te zijn. Is dit niet iets wat velen van ons missen? Het lijkt wel de prijs die we betaald hebben voor al die luxe...
Tot slot
Deze winter heb ik het boek herlezen en de film herbekeken. Dat kwam zo erg binnen dat ik dit op papier wou zetten. Nu ik iets ouder ben, krijgt het tragische einde van McCandless’ een andere betekenis. Ik realiseer me maar al te goed dat ik als twintiger het verlangen herkende de wereld te verkennen. Dat hij, net zoals mijn man, erg avontuurlijk was en zijn grenzen wou opzoeken. Het jammere is dat Christopher pech heeft gehad. Hij is gestorven door een stommiteit en zoiets kan elke jonge avonturier overkomen.
Wat me nu meer opvalt is het feit dat McCandless best wel radicaal was. Van zodra hij overtuigd was van iets, leek hij niet van zijn standpunt te wijken. Zijn onderneming was ook veel extremer dan die van de meeste leeftijdsgenoten. Hij verbrak echt alle banden met thuis, deed zelfs afstand van zijn identiteitskaart en geld, … Verschillende beslissingen, zoals zijn laatste avontuur in Alaska (met heel weinig voorraden), zijn zeker extreem te noemen.
Een speciale jongeman was het zeker. Met een bijzonder verhaal. Een al iets ouder verhaal… en toch nog steeds actueel.
McCandless wilde een maatschappij ontvluchten waar materialisme en kapitalisme centraal staan, waar mensen zich niet meer verbonden voelen met de natuur, waar geld belangrijker is dan ervaringen, waar luxe het wint van een meer eenvoudig leven, waar alles moet wijken voor vooruitgang. Zijn de tijden intussen al zo veranderd? Ik ken verschillende jonge mensen die met hun gezin naar landen verhuizen waar ze meer contact met de natuur, meer rust en een andere manier van leven hopen te vinden. De hier ‘normale’ manier van leven maakte hen niet langer gelukkig.
Voorlopig blijf ik nog gewoon in België en ontsnap ik in het bos, in mijn tuin, in boeken en films... en hou ik me vast aan de hoop dat het ooit anders mag zijn.
Hou je wel van dit thema?
Nog enkele tips:
Kijken: Expedition Happiness (Een documentaire waarin twee twintigers een oude schoolbus ombouwen tot woonwagen en ermee rijden van Alaska naar Argentinië. Te bekijken op Netflix.
Luisteren: De bijhorende muziek van Mogli - Wanderer.
Lezen: Mijn leven in de wildernis (Over een vrouw en haar partner die samen in de wildernis in Nieuw-Zeeland gaan wonen. Deze ben ik momenteel met plezier aan het lezen.)
Comments